Cyberbroń
(broń cybernetyczna) – cybernetyczne środki walki, które zostały zaprojektowane lub wykorzystane do zadania ran lub śmierci ludziom oraz zniszczenia lub destrukcji obiektów, sprzętów i systemów. To także złośliwe oprogramowanie, które może zakłócić, nawet pośrednio, działanie komponentów systemów broni i zabezpieczeń nieprzyjaciela.
Konsekwencje wykorzystania cyberbroni powodują zakwalifikowanie operacji cybernetycznej jako ataku.
O uznaniu narzędzia za broń decydują dwa kryteria:
- pierwotnego przeznaczenia – określone narzędzie zostało zaprojektowane i wytworzone w celu wyrządzenia szkody ludziom lub zniszczenia sprzętu;
- intencji użycia – podmiot używa narzędzia w celu wyrządzenia szkody ludziom lub niszczenia sprzętu, nawet jeśli nie było to pierwotnym przeznaczeniem danego narzędzia.
Cyberbroń można postrzegać przez pryzmat dwóch ujęć. W węższym z nich jest ona tylko narzędziem o ofensywnym charakterze i używa się jej w celach ofensywnych. Ujęcie szersze pozwala nazywać cyberbronią różnorodne narzędzia cybernetyczne – od nieskomplikowanych programów szpiegowskich i wirusów komputerowych po programy mogące wywołać katastrofalne skutki w świecie fizycznym, porównywalne do ataków konwencjonalnych: utratę życia lub zdrowia ludzi bądź uszkodzenie mienia o znacznej wartości.
Broń cybernetyczna jest narzędziem tanim i skutecznym. Cechą charakterystyczną, która przemawia za częstym jej wykorzystywaniem, są niskie koszty jej wygenerowania oraz ataku. Ponadto gwarantuje ona wysoką anonimowość atakującego, zapewnia mu skrytość, niewidzialność, a przede wszystkim – bezpieczeństwo, chroni bowiem atakujące osoby fizyczne przed narażeniem życia i zdrowia. Kolejną cechą, która odróżnia ją od innych rodzajów uzbrojenia, jest globalny zasięg. Taki obszar oddziaływania mogą zapewnić tylko systemy kosmiczne, chociaż w kategoriach szybkości i mobilności to cyberbroń dominuje. Dodatkowo charakterystyczna dla niej jest elastyczność czasowo-przestrzenna, co oznacza, że zapewnia ona możliwość wyboru odpowiedniego czasu i miejsca oddziaływania na wybrany cel. Jest ona niezwykle precyzyjna.
Oprócz zalet zastosowania broni cybernetycznej wskazuje się na liczne jej wady. Raz wykorzystana cyberbroń zostaje rozpoznana i przestaje być użyteczna ze względu na usunięcie podatności w zaatakowanym systemie. Krótki czas przydatności cyberbroni zaś oznacza szybką dezaktualizację. Wreszcie wadą jest wąska specjalizacja.
Ponadto wskazuje się, że aby dane narzędzie mogło być określone jako cyberbroń, powinny zostać spełnione trzy kryteria:
- kontekst cyberwojny, rozumianej jako konflikt wśród aktorów, zarówno państwowych, jak i niepaństwowych, charakteryzujący się wykorzystaniem cyberprzestrzeni w celu osiągnięcia, utrzymania i obrony przewagi operacyjnej i/lub taktycznej;
- cel – narzędzie może powodować uszkodzenie ludzi lub sprzętu pośrednio lub bezpośrednio;
- narzędzie – atak powinien być przeprowadzony przy wykorzystaniu technologii informatycznych, internetu.
Na podstawie tych kryteriów za cyberbroń może być uznany np. wirus Stuxnet, zaprojektowany w celu zablokowania rozwoju irańskiego programu nuklearnego. Po raz pierwszy został on wykorzystany w 2010 r. i jego zadaniem było zaburzenie działania oprogramowania odpowiedzialnego za monitorowanie pracy wirówek do wzbogacania uranu w ośrodkach atomowych w Natanz oraz Fordo. Złośliwe oprogramowanie paraliżowało pracę w obydwu placówkach i wybierało losowo kilka maszyn, które nocą z maksymalną głośnością odtwarzały utwory grupy muzycznej AC/DC. Stuxnetbył jeszcze wykorzystywany do innych akcji, m.in. w 2013 r. przeciwko rosyjskim elektrowniom nuklearnym.
K. Dymanowski, Broń cybernetyczna jako uzbrojenie strategiczne nowej generacji, „Kwartalnik Bellona” 2016, nr 2; S. Mele, Cyber-weapons: Legal and Strategic Aspects, Italian Institute of Strategic Studies, Rome 2013; Tallin Manual on the International Law Apllicable to Cyber Warfare, M.N. Schmitt (ed.), Cambridge University Press, New York 2013; A. Warchoł, Wpływ cyberprzestrzeni na bezpieczeństwo państwa na początku XXI wieku, praca doktorska, Kraków 2017.