Media w sytuacjach kryzysowych
mają do spełnienia wiele specyficznych funkcji, które mogą przyspieszyć rozwiązanie oraz wpłynąć na sposób zażegnania sytuacji kryzysowej. Pamiętać przy tym należy, że tempo oddziaływania współczesnych mediów, zwłaszcza mediów społecznościowych, daje ogromne możliwości informowania czy przestrzegania o nadchodzącym kryzysie. Działania medialne nie są przy tym ograniczone jedynie do informowania po zdarzeniu. Istnieje również możliwość tworzenia wiadomości ostrzegawczych przez użytkowników, a nie tylko ich odbierania, jak w wypadku mediów tradycyjnych.
Sposób, cele i zakres oddziaływania mediów uzależnione są od typu kryzysu. Istnieje wiele definicji tego ostatniego, ale większość zawiera trzy elementy: zagrożenie, nagłe wystąpienie i niepewność. Wykorzystując je, można traktować kryzys jako poważne zagrożenie dla podstawowych struktur lub podstawowych wartości i stanów społeczeństwa, które pod presją czasu i w wysoce niepewnych okolicznościach wymaga podejmowania kluczowych decyzji. Konieczność działania mediów występuje w razie wystąpienia tak różnorodnych przeciwności, jak klęski żywiołowe i zagrożenia środowiskowe, krach finansowy, ataki terrorystyczne, epidemie, eksplozje, katastrofy infrastrukturalne czy upadki organizacji. Wszystkie te wydarzenia charakteryzują się trudnymi warunkami dla tych, którzy starają się zarządzać operacją reagowania i podejmować pilne decyzje. Zwykle podstawowe informacje o przyczynach i konsekwencjach kryzysu pozostają przy tym niedostępne.
Rola mediów w sytuacji kryzysowej polega w pierwszej kolejności na informowaniu, jak również na przestrzeganiu przed wynikającymi z niej prawdopodobnymi zagrożeniami dla jednostki. Niezwykle ważne pozostaje w takiej sytuacji odejście od typowej dla mediów praktyki eskalowania sensacji na rzecz pragmatycznego informowania – zwłaszcza osób zagrożonych bezpośrednimi lub pośrednimi skutkami kryzysu. W dalszej kolejności rola mediów polega na relacjonowaniu akcji ratowniczej, działania instytucji, organów, podmiotów, sztabów, które działają na rzecz zażegnania skutków kryzysu bądź ograniczenia jego konsekwencji. Następnie podejmują one dyskusję nad przyczynami, genezą i wydarzeniami poprzedzającymi kryzys. Nierzadko na tym etapie rozważania mają charakter interpretacji, często uczestniczą w nich dziennikarze śledczy, pojawiają się komentarze ekspertów, specjalistów. Bardzo istotne pozostaje to, aby etap dziennikarskiej ewaluacji kryzysu nie przesłonił, zwłaszcza na początku, podstawowej funkcji mediów, czyli informowania o wydarzeniu. W dalszej kolejności rolą mediów pozostaje edukowanie, a więc antycypowanie możliwe działań odbiorców i kierunkowanie ich aktywności w sposób, który ułatwi akcję ratunkową, jak również – już po jej zakończeniu – będzie stanowił instruktaż działań możliwych do podjęcia w razie powtórzenia się niebezpiecznej sytuacji. Wreszcie – już po upływie określonego czasu od zakończenia – media mogą podjąć działania aktywizujące odbiorców na rzecz kroków, które przeciwdziałałyby wystąpieniu podobnego kryzysu w przyszłości.
Wskazać należy, że media często tylko do pewnego stopnia realizują zarysowany tu model działania. Cele mediów, zwłaszcza komercyjnych, wiążą się z aktywnością na rzecz utrzymania jak największej oglądalności lub poczytności. To zaś sprawia, że ich działania niejednokrotnie ograniczają się do sensacyjnego informowania o kryzysie oraz emocjonalnego tłumaczenia przyczyn, poszukiwania winnych i spekulowania o poniesieniu przez nich kary czy o możliwych konsekwencjach politycznych, ekonomicznych bądź karnych dla osób, którym będzie można przypisać odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie.
Nie ulega wątpliwości, że w sytuacjach kryzysowych coraz większą rolę odgrywają nowe media wykorzystujące sieć Internet, szczególnie media społecznościowe. Facebook i Twitter dają możliwość bardzo szybkiej reakcji, sformułowania ostrzeżenia, poinformowania o zaistniałej sytuacji. Mogą także stanowić forum dyskusji nad danym wydarzeniem.
A. Boin, M. Ekengren, M. Rhinard, The Study of Crisis Management, [w:] The Routledge Handbook of Security Studies, M. Cavelty, V. Mauer (eds.), Routledge, New York–London 2010; W. Coombs, Crisis Communication, [w:] The International Encyclopedia of Communication, W. Donsbach (ed.), Blackwell Publishing, Malden–Oxford–Carlton 2015; tenże, Parameters for Crisis Communication, [w:] The Handbook of Crisis Communication, W. Coombs, S. Holladay (eds.), Wiley-Blackwell, Malden–Oxford–Carlton 2010; K. Fearn-Banks, Crisis Communication, [w:] 21st Century Communication A Reference Handbook, W. Eadie (ed.), Sage Publications, Los Angeles–London–New Delhi–Singapore 2009; T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004; W. Gogołek, Technologie informacyjne mediów, wyd. 2, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2006; R. Klepka, Media w sytuacjach kryzysowych [w:] Vademecum bezpieczeństwa, O. Wasiuta, R. Klepka, R. Kopeć (red.), Wydawnictwo Libron, Kraków 2018.