Geopolityka informacyjna
tworzenie systemu zarządzania przepływem informacji aktora w celu organizowania przestrzeni informacyjno-psychologicznej dla swoich potrzeb na podstawie macierzy świadomości społecznej.
Wyodrębnienie geopolityki informacyjnej jako osobnej kategorii wynika z szybkiego rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz ich wdrażania we wszystkich dziedzinach działalności człowieka. Podstawą tej kategorii jest doktryna informacyjno-psychologicznego neokolonializmu, która jest agresywną ideologią osiągania geopolitycznej i geostrategicznej wyższości. Ma ona na celu zmianę struktur globalnej przestrzeni informacyjno-psychologicznej oraz zakłada konieczność przyciągania i wykorzystywania całego arsenału sił, środków i metod wojny informacyjnej w celu osiągnięcia przewagi geopolitycznej, geogospodarczej, geostrategicznej, geoinformacyjnej itp.
Wykorzystanie informacji w konfrontacji geostrategicznej stało się tematem badań wielu naukowców m.in. G. Poczepcowa, A.E. Tofflera, I. Panarina, U. Rudnyćka, A. Manojło, M.C. Libickiego, M.J. Vickersa, H. Kissingera, J.A. Agnew i G. Toala.
Wyróżnia się następujące poziomy geopolityki informacyjnej: narodowy, regionalny, kontynentalny, globalny, kosmiczny. Do jej komponentów należy:
- tworzenie sieci informacyjno-komunikacyjnej i sił specjalnych informacyjnego reagowania;
- ustawienie kanałów komunikacji;
- działanie centrów informacyjno-analitycznych do analizy i prognozowania;
- koordynowanie i integracja wysiłków struktur państwowych, handlowych i nieformalnych podmiotów.
Kluczową rolę w realizacji geopolityki w warunkach globalizacji odgrywa sieć struktur geopolityki informacyjnej, która ma na celu stworzenie bilansu informacjyjnego sił w pewnych granicach geograficznych poprzez skuteczne i szybkie reagowanie na sytuacje kryzysowe na początkowym etapie lub w celu ich neutralizacji w fazie aktywnej.
Termin „sytuacja kryzysowa” jest w większości wypadków rozumiany jako wojny informacyjne, których główną ideą jest narzucenie potencjalnemu rywalowi zaprogramowanego obrazu informacji o świecie i podporządkowanie sobie tym samym całego jego systemu zarządzania. W warunkach globalizacji wojny informacyjne są jedną z najskuteczniejszych metod ochrony własnej przestrzeni informacyjnej i obrony zajmowanej w niej pozycji.
I. Panarin wyodrębnia dwa typy konfrontacji informacyjnej: informacyjno-techniczną i informacyjno-psychologiczną. W tej pierwszej głównymi obiektami oddziaływania i ochrony są systemy informacyjno-techniczne, natomiast w drugiej – psychika elity politycznej i ludności, system kształtowania świadomości społecznej, myśli i podejmowania decyzji.
W swojej koncepcji geopolityki informacyjnej rosyjscy analitycy skupiają się na „odruchowym zarządzaniu”: badaniu zachowania i potrzeb wroga w celu łatwego sprowokowania potrzebnych działań i przekonania przeciwnika do dobrowolnego podjęcia decyzji potrzebnej inicjatorowi. Jednocześnie dostarczane są informacje uwzględniające matryce informacyjne świadomości publicznej na podstawie przeszłości (fakty historyczne, wydarzenia, osobowości), teraźniejszości (obecna sytuacja i sposób jej postrzegania przez obywateli) oraz przyszłości (perspektywy, zmiany).
В.В. Остроухов, В.М. Петрик, М.М. Присяжнюк, Інформаційна безпека (соціально-правові аспекти), KNT, Київ 2010; И. Панарин, «Информационная геополитика России», 25.07.2012, KM.ru (dostęp 18.04.2019); Информационная война и геополитика. Поколение, Moskva 2006; Г. Почепцов, Информационная война: определения и базовые понятия, 2014, PsyFactor.org (dostęp 18.04.2019); U.I. Rudnyczka, Informacijni vijny yak zasib geopolitychnogo protystoyannya, «Гуманітарний журнал» 2015, no. 1–2; O. Wasiuta, S. Wasiuta, Medialna manipulacja informacją w wojnie hybrydowej Rosji przeciwko Ukrainie, [w:] Medialne obrazy świata. Wybrane problemy społeczno-polityczne w mediach, R. Klepka (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, Kraków 2018; O. Wasiuta, S. Wasiuta, Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2017.