Metody walki z informacją w elektronicznych środkach masowego przekazu

oparte są na zintegrowanym podejściu łączącym techniczne, organizacyjne, prawne, polityczno-dyplomatyczne, ekonomiczne i humanistyczne metody przeciwdziałania, w tym budowę jednego ogólnokrajowego systemu zwalczania cyberprzestępczości, który powinien zapewniać ochronę infrastruktury krytycznej.

• Środki techniczne obejmują ochronę przed nieautoryzowanym dostępem do systemu komputerowego, rezerwację ważnych systemów komputerowych, przyjęcie środków konstrukcyjnych w celu ochrony przed kradzieżą i sabotażem, zapewnienie zasilania rezerwowego, opracowanie i wdrożenie specjalnych systemów bezpieczeństwa oprogramowania i sprzętu oraz wiele innych.
• Środki organizacyjne obejmują ochronę systemów komputerowych, dobór personelu, wyłączenie przypadków prowadzenia szczególnie ważnych prac tylko przez jedną osobę, obecność planu przywrócenia zdolności do pracy centrum po jego unieruchomieniu, organizację utrzymania centrum komputerowego przez organizację będącą stroną trzecią lub osobą niezainteresowaną ukrywaniem naruszeń pracy centrum, wszechstronność środków ochrony przed wszystkimi użytkownikami (w tym wyższym kierownictwem), odpowiedzialność osób, które muszą zapewnić bezpieczeństwo centrum, wybór lokalizacji centrum itp.
• Środki prawne obejmują opracowanie zasad określania odpowiedzialności za przestępstwa komputerowe, ochronę praw autorskich programistów, poprawę prawa karnego i cywilnego, a także postępowanie sądowe.

Główne metody przeciwdziałania:

• stworzenie jednolitych ram prawnych, które stanowią podstawę wdrożenia przeciwdziałania aktom terrorystycznym;
• zwiększenie umiejętności korzystania z mediów przez ludność – zwiększenie odporności obywateli na destabilizującą siłę wpływu fałszywych informacji poprzez podnoszenie ich zdolności do ustalania wiarygodności źródeł informacji i wiadomości oraz zwiększania popytu ludności na prawdziwe informacje;
• stosowanie różnych podejść do analizy tekstów w celu identyfikacji manipulacyjnych i fałszywych informacji;
• wdrażanie skutecznych technologii informacyjnych mających na celu zapobieganie aktom terrorystycznym i ekstremistycznym;
• uznanie mediów za niezależnych aktorów zdolnych aktywnie uczestniczyć w utrzymaniu bezpieczeństwa informacyjnego całego państwa, a w szczególności w walce z terroryzmem (należy przewidzieć zwiększoną odpowiedzialność mediów za ewentualne nasilenie napięć w społeczeństwie z powodu nieodpowiedniego poinformowania o aktach terrorystycznych lub odwrotnie, sztuczne stworzenie atmosfery zagrożenia jeszcze przed nimi);
• opracowanie krajowego systemu przeciwdziałania informacyjnego terroryzmowi poprzez jasne określenie funkcji i uprawnień organów państwowych, organizacji społecznych, środków masowego przekazu w kompleksie środków dotyczących blokowania informacji o wszelkich czynach terrorystów;
• formowanie za pomocą środków masowego przekazu kompleksu programów naukowych i edukacyjnych mających na celu promowanie ideologii niestosowania przemocy, tolerancyjnego zachowania, tworzenia „świadomości antyterrorystycznej” w społeczeństwie, poszanowania różnorodności kulturowej;
• rozpowszechnienie różnych reklam społecznych za pośrednictwem środków masowego przekazu, monitorowanie mediów społecznościowych i informowanie publiczności o wykrytych fałszywych informacjach;
• utworzenie jednolitego centrum informacyjnego ds. zwalczania terroryzmu informacyjnego na podstawie Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy.

W celu przeciwdziałania zagrożeniom cyberterroryzmu wyodrębniono kluczowe kierunki walki. Wśród nich znalazły się:

• unifikacja i harmonizacja ustawodawstwa krajowego i instrumentów międzynarodowych;
• prowadzenie badań naukowych w dziedzinie tworzenia nowoczesnych technologii wykrywania i zapobiegania wpływom przestępczym i terrorystycznym na zasoby informacyjne;
• tworzenie wyspecjalizowanych jednostek w dziedzinie zwalczania przestępstw komputerowych i terroryzmu komputerowego;
• poprawa międzynarodowych interakcji organizacyjnych i prawnych w zwalczaniu przestępczości komputerowej i terroryzmu komputerowego;
• doskonalenie wielopoziomowego systemu szkolenia personelu w zakresie bezpieczeństwa informacji.

W celu zapobiegania rozpowszechniania fałszywych wiadomości w sieciach społecznościowych „Huffington Post” opublikował listę zasad ich rozpoznawania:

1. Czytać nie tylko tytuł. Po przeczytaniu informacji do końca można stwierdzić, że tytuł nie jest związany z tekstem wiadomości lub że nie zawiera ona żadnych danych potwierdzających prawdziwość jego.
2. Ocenić wiarygodność źródła wiadomości – nieznane strony wypełnione reklamami i tytułami napisanymi caps lockiem powinny wywoływać sceptycyzm. Sprawdzać za pomocą wyszukiwarek teksty, które zostały opublikowane wcześniej (da to wyobrażenie o tym, czy źródło jest wiarygodne), a także adresy URL stron, które wyglądają podejrzanie, aby upewnić się, że nie jest to fałszywka maskowana wiarygodnym źródłem.
3. Zwracać uwagę na datę i godzinę publikacji. Powszechny element fałszywych wiadomości to publikowanie starych postów jaki nowych. Jeśli wiadomości zawierają linki do innych źródeł, należy na nie spojrzeć, zwracając uwagę na to, kiedy zostały opublikowane i jak opisują wydarzenie, zwłaszcza jeśli chodzi o czas.
4. Kim jest autor? Należy przeczytać wcześniejsze publikacje autora – jego background pomoże zrozumieć, czy jest on dziennikarzem i czy nie uprawiał dezinformacji.
5. Sprawdzić źródła, do których wiadomości są przesyłane. Brak odniesień lub źródeł, z których niektóre oświadczenia zostały przejęte, jest oczywistym sygnałem, że post może być fałszywy. Wszelkie oświadczenia lub cytaty urzędników powinny być poparte wiarygodnymi źródłami.
6. Zwracać uwagę na wątpliwe cytaty i zdjęcia. Sceptycznie traktować szokujące lub podejrzane cytaty i publikowane zdjęcia z miejsca zdarzenia.
7. Nie warto szerzyć wiadomości tylko dlatego, że podzielasz punkt widzenia autora lub popierasz jedną ze stron konfliktu.
8. Należy dowiedzieć się, co piszą na dany temat inne źródła. Jeśli żadne inne nie podaje informacji dotyczących opisywanych zdarzeń, najprawdopodobniej są to wiadomości fałszywe.
9. Trzeba zastanowić się przed ponownym opublikowaniem. Serwisy informacyjne, które rozpowszechniają dezinformację, opierają się na założeniu, że czytelnicy będą przekazywać ich wiadomości.

Podobnie jak w Stanach Zjednoczonych Firsdraft News (koalicja czołowych światowych mediów zjednoczona w celu fact-checkingu), w Ukrainie w poszukiwanie fałszywych wiadomości i ich prostowanie zaangażowany jest zespół witryny Stopfake.org. Wielokrotnie demaskował on fałszywe, absurdalne, niemoralne i nielogiczne stwierdzenia, które nie tylko rozprzestrzeniają się w Ukrainie, lecz także ukształtowały myślenie o ukraińskich wydarzeniach i Ukraińcach na arenie międzynarodowej.

Eugenia Wozniuk

Detective-ua.com (dostęp 15.04.2019); W. Gogołek, Technologie informacyjne mediów, wyd. 2, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2006; М. Матула, Феномен інформаційного тероризму як загрози національній та міжнародній безпеці, NAUB.oa.edu.ua, 3.07.2014 (dostęp 15.04.2019); О. Пригорницька, Фейкова інформація в соціальних медіа: виявлення, оцінка, протидія, Наукові праці Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського, Київ, 2017.