Cyberkonflikt
każdy konflikt na poziomie krajowym, w którym realizacja interesów jednej ze stron należy w aspekcie krytycznym do działań przeprowadzonych w cyberprzestrzeni. Termin ten wywodzi się z krytyki zawartej w serii artykułów profesora C. Demchaka, wykładowcy na US Naval War College, będącej reakcją na uznanie przez dowództwo armii USA cyberprzestrzeni za kolejną, piątą sferę działań wojennych. Demchak zwraca uwagę, że jest to ujmowanie zjawiska w sposób jednowymiarowy, co w konsekwencji ogranicza ujmowanie zagrożeń cyberprzestrzeni do jednej dziedziny, oscylującej wokół zagadnień bezpieczeństwa narodowego oraz naruszeń suwerenności państwa, i może prowadzić do źle rozumianego zjawiska cyberwojny. Ta ostatnia także jest – jego zdaniem – zbyt wąskim ujęciem w perspektywie zagrożenia bezpieczeństwa narodowego państw oraz zjawiska globalizacji. Zwraca on uwagę, że obecne konflikty, wykraczające zdecydowanie poza ramy związane z cyberprzestrzenią, nabierają charakteru hybrydowego. Nie wszystkie z nich obejmują także aktorów wyłącznie państwowych – można wręcz zaobserwować trend kontraktowania cybergrup przez podmioty tego typu w sposób uniemożliwiający powiązanie ich z krajem zlecającym w celu uniknięcia odpowiedzialności wynikającej z reguł interpretacji prawa międzynarodowego.
Demchak nie precyzuje dylematów bezpieczeństwa, które są następstwem tego typu incydentów. Sprowadza ich ujmowanie do cyberkonfliktu, by podkreślić najszersze spektrum zagrożeń cyberprzestrzeni, wykraczające poza zwykle rozumiane zagadnienie bezpieczeństwa związanego z informatyzacją różnego rodzaju systemów komputerowych. Rozszerza je o aspekt połączonych dzięki nim osób, rzeczy, procesów oraz wynikających z ich działania implikacji, takich jak zmiana percepcji.
Przykładem jest phishing. Może on być cyberatakiem, nawet jeśli dotyka przypadkowe osoby, i być traktowany jako przestępstwo, ale może też być częścią cyberoperacji, pierwszym elementem jej fazy przygotowawczej, częścią głównego ataku, elementem centralnym kampanii informacyjnej, cyberszpiegostwa itp. lub kompleksowym połączeniem wszystkich wymienionych czynników.
Teorię cyberkonfliktu w polskiej myśli naukowej zgłębili K. Liedel oraz P. Piasecka. Rozróżniają oni trzy podstawowe formy aktywności:
- aktywizm – rozumiany jako działalność niepowodująca szkód w cyberprzestrzeni, mająca na celu głównie spełnianie funkcji informacyjnych, zwrócenie uwagi społeczności na określone problemy – jest realizowany głównie poprzez działalność na forach, mediach, happeningach;
- haktywizm – wykorzystanie hakowania w sposób niedestrukcyjny, ale zakłócający poprawne działanie baz danych i stron internetowych, mający często charakter humorystyczny – ma na celu głównie zwrócenie uwagi szerszego grona odbiorców na określony problem społeczny; jest to częste działanie podgrup hakerskich typu script-kiddies, realizowane na zasadzie mało skomplikowanych cyberataków, takich jak wstrzykiwanie kodu MySQL do baz danych, kodu stron internetowych czy organizacja ataków typu DdoS (ang. distributed denial of service);
- cyberterroryzm, definiowany jako cyberatak lub groźba cyberatatku na sieci i jednostki komputerowe, mająca zastraszyć określone instytucje czy organy władz w celu uzyskania konkretnych działań politycznych i społecznych.
Tego typu ujęcie zagrożeń cyberprzestrzeni zwraca uwagę na subtelne elementy systemu cyberbezpieczeństwa narodowego, który poza niezbędną ilością środków i możliwości zdominowania działań podczas ewentualnej cyberwojny musi być równocześnie odporny w każdym innym aspekcie na zakłócenia wywołane incydentami bezpieczeństwa w skali pospolitych cyberprzestępstw czy wykorzystaniem sfery cyberprzestrzeni w inny, nowatorski sposób.
M.C. Libicki, What is Information Warfare?, National Defense University Press, Washington 1995; K. Liedel, P. Piasecka, Wojna cybernetyczna – wyzwanie XXI wieku, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr I (17); P. Domrowski, C.C. Demchak, Cyber War, Cybered Conflict, and the Maritime Domain,„Naval War College Review” 2014, vol. 67, no. 2; W. Gogołek, Komunikacja sieciowa Uwarunkowania, kategorie i paradoksy. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2010; A. Karatzogianni, Firebrand Waves of Digital Activism 1994-2014: The Rise and Spread of Hacktivism and Cyber Conflict,Palgrave Macmillan, Hampshire 2015; taż, The Politics of Cyberconflict, Routledge,New York 2006.