Analogowe mapy wojskowe

uogólniony matematycznie obraz całości lub części jakiegoś obszaru Ziemi bądź innego ciała niebieskiego określający wzajemne położenie przestrzenne i charakterystykę przedmiotów lub zjawisk występujących na tym obszarze. Stanowią podstawową informację o polu walki przedstawioną na tradycyjnych nośnikach papierowych, kliszkach bądź foliach. Wyszczególnia się następujące grupy map:

• wojskowe mapy topograficzne w skalach 1:25 000, 1:50 000 i 1:100 000 – grupa map topograficznych przeznaczona dla wojsk lądowych i specjalnych, wykonywanych tylko na obszar Polski. Mapa topograficzna w skali 1:25 000 (seria M853) przeznaczona jest dla dowódców pododdziałów i oddziałów do szczegółowej oceny fragmentów terenu w celu rozwinięcia i organizacji ochrony i obrony stanowisk dowodzenia, prowadzenia rozpoznania odcinka przeprawy, planowania prac inżynieryjnych, akcji ratowniczych, ewakuacyjnych i antyterrorystycznych oraz prowadzenia walk w terenie zurbanizowanym i w rejonach desantowania. Cięcie arkusza: 15´ dł. geogr. na 5´ szer. geogr. Mapa jest drukowana w czterech kolorach (czarnym, niebieskim, zielonym i czerwonym). Skorowidz mapy serii M853 na obszar Polski obejmuje 2114 arkuszy;
• wojskowy plan miasta w skali 1:25 000 (seria M951) – specjalna odmiana mapy serii M853, wykorzystywana do szczegółowej orientacji w miastach i dużych obiektach przemysłowych. Plany miast drukowane są w ośmiu kolorach (czarnym, niebieskim, zielonym, czerwonym, pomarańczowym, brązowym, fioletowym i żółtym). Rewers mapy zawiera zestawienie nazw ulic i ważniejszych obiektów. Na obszary pokryte wojskowymi planami miast nie są wydawane mapy topograficzne w skali 1:25 000;
• mapa w skali 1:50 000 – podstawowa mapa taktyczna pododdziałów, oddziałów i związków taktycznych przeznaczona do planowania i organizacji działań oraz dowodzenia wojskami w NATO. Wykorzystywana jest do dowiązania topograficznego elementów ugrupowania bojowego, rozpoznania celów i kierowania ogniem, orientowania się w terenie, prowadzenia rozpoznania i oceny terenu, planowania logistycznego, zwalczania klęsk żywiołowych oraz sporządzania dokumentów bojowych. Cięcie arkusza: 30´ dł. geogr. na 10´ szer. geogr. Mapa jest drukowana w czterech kolorach. Obszar Polski pokrywają 563 jej arkusze. Są one opracowywane na podstawie baz danych VMapL2+. Cały ciężar utrzymania i aktualizacji bazy VMapL2+ i wydawania na jej podstawie map analogowych spoczywa na Geografii Wojskowej;
• mapa topograficzna w skali 1:100 000 (seria M653) – mapa przeznaczona dla dowódców oraz sztabów oddziałów i związków taktycznych do ogólnej oceny warunków terenowych podczas planowania i organizacji działań bojowych. Służy do orientowania się w terenie podczas działań manewrowych i przemarszów. W czasie pokoju wykorzystuje się ją do ogólnej oceny skutków klęsk żywiołowych, organizowania akcji ratowniczych i wytyczania dróg ewakuacji. Cięcie arkusza: 1° dł. geogr. na 20´ szer. geogr. Jest drukowana w sześciu kolorach (czarnym, niebieskim, zielonym, czerwonym, brązowym i fioletowym). Skorowidz mapy serii M653 na obszar Polski obejmuje 155 arkuszy;
• wojskowe mapy przeglądowo-topograficzne w skalach 1:250 000, 1:500 000 i 1:1 000 000 – w porównaniu z mapami topograficznymi dają uogólniony obraz terenu. Przedstawiają szczegółowo elementy treści o znaczeniu orientacyjnym (sieć komunikacyjną, pokrycie terenu: zabudowę zwartą, naturalne i sztuczne zbiorniki wodne, lasy);
• mapa operacyjna w skali 1:250 000 (seria 1501) – Joint Operation Graphic (JOG) – mapa przeglądowo-topograficzna przeznaczona dla dowódców i sztabów wyższych szczebli, wykorzystywana w planowaniu połączonych operacji wojsk lądowych z udziałem lotnictwa, w działaniach wojsk na dużych obszarach oraz podczas ćwiczeń dowódczo-sztabowych. Cięcie arkusza: 2° dł. geogr. na 1° szer. geogr. Mapa jest drukowana w siedmiu kolorach (czarnym, szarym, niebieskim, czerwono-brązowym, zielonym, brązowym i ciemnoniebieskim). Obejmuje swoim zasięgiem cały świat;
• mapa przeglądowa w skali 1:500 000 (seria 1404) – WORLD – mapa przeznaczona do wykonywania analiz i ogólnej oceny terenu, do planowania operacji, organizowania współdziałania i dowodzenia wojskami na szczeblu operacyjno-strategicznym. Cięcie arkusza (dla Polski): 4°30´ dł. geogr. na 2° szer. geogr. Mapa jest drukowana w ośmiu kolorach (czarnym, czerwonym, niebieskim, zielonym, fioletowym, brązowym, żółtym i szarym). 23 arkusze tej mapy na obszar Europy Środkowej i Wschodniej opracowała Polska Geografia Wojskowa;
• wojskowe mapy specjalne – ich charakterystyczną cechą jest to, że na podkładzie map podstawowych (topograficznych lub topograficzno-przeglądowych) prezentują treść specjalną, która jest przedstawiana znakami i napisami w sposób wyraźnie wyróżniający ją na tle treści topograficznej. Kolorystyka mapy podstawowej (podkładowej) jest osłabiona, dzięki czemu wyraziście przedstawiona zostaje treść specjalna, czyli określone grupy przedmiotów terenowych ważne dla obronności kraju, działań wojennych i misji pokojowych, np. drogi i mosty, infrastruktura miasta, przeszkody wodne, punkty geodezyjne, uzupełnione opisem, szczegółową charakterystyką i zestawione w tabeli (w opisie pozaramkowym mapy lub na jej rewersie);
• mapy ośrodków szkolenia poligonowego w skali 1:25 000 (seria M853-TR) i 1:50 000 (seria M755-TR i seria M755-TRZ) – mapy przeznaczone dla komend ośrodków, organizatorów szkolenia poligonowego i dowódców oddziałów (pododdziałów) biorących udział w ćwiczeniach z wojskami;
• wojskowe mapy drogowe w skali 1:500 000 i 1:800 000 – przeznaczone do planowania optymalnych tras przejazdu pojazdami samochodowymi po drogach Polski oraz do bieżącej orientacji w terenie w trakcie przejazdu. Obie mapy drukowane są w siedmiu kolorach;
• mapy ogólnogeograficzne i polityczne opracowane przez Geografię Wojskową – na uwagę zasługuje mapa świata w skali 1:2 500 000, przeznaczona do wykonywania analiz i wstępnej oceny geograficznej państw i regionów oraz do planowania operacji na szczeblu operacyjno-strategicznym. Mimo stosunkowo małej skali zawiera wiele obiektów i dość szczegółową rzeźbę terenu;
• wojskowe mapy lotnicze – obejmują mapy taktyczne, operacyjne, specjalne i inne. Ich treść stanowią informacje lotnicze zobrazowane na podkładzie map topograficznych. Taktyczna mapa lotnicza w skali 1:50 000 (seria M755-AIR) przeznaczona jest do prowadzenia szczegółowej orientacji przestrzennej w rejonie działania statku powietrznego w warunkach prowadzenia nawigacji wzrokowej (VFR) na niskich wysokościach;
• mapa operacyjna – lotnicza w skali 1: 250 000 (seria 1501-AIR) JOG-AIR – podstawowa mapa w pracy dowódców i sztabów w połączonych działaniach wojsk lądowych, lotnictwa i marynarki wojennej oraz w taktycznych działaniach powietrznych. Służy do planowania i wykonywania lotów na krótkich odległościach. Mapa drukowana jest w ośmiu kolorach;
• mapa pilotażu taktycznego w skali 1:500 000 (seria TPC) – mapa stworzona na potrzeby lotów taktycznych, rozpoznawczych oraz transportowych, a także prowadzenia lotniczej nawigacji wzrokowej na niskich i średnich wysokościach z możliwością wykorzystania pomocy radionawigacyjnych. Wykorzystywana jest tylko w czasie wojny;
• mapa lotów tranzytowych (na niskich wysokościach) w skali 1:250 000 (seria TFC(L)-Poland) – mapa do stosowania przez załogi statków powietrznych do planowania i wykonywania lotów na niskich wysokościach i niewielkich odległościach. Polecana załogom śmigłowców do planowania tras lotów i nawigacji wzrokowej;
• mapa niskich lotów w skali 1:500 000 (seria LFC-Poland) – mapa do planowania lotów oraz prowadzenia nawigacji lotniczej w warunkach widoczności ziemi na niskich wysokościach w czasie pokoju;
• mapa lotniska – ICAO i mapa przeszkód lotniskowych – ICAO Typ A – mapy wydawane przez Geografię Wojskową na potrzeby Wojskowego Zbioru Informacji Lotniczej (MIL AIP Polska) dla 16 lotnisk wojskowych w Polsce. Spełniają standardy Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Mapa lotniska – ICAO dostarcza załogom statków powietrznych informacje ułatwiające wykonywanie ruchu naziemnego na lotnisku oraz niezbędne dane operacyjne lotniska. Mapa drukowana jest w dwóch kolorach (szarym i niebieskim) na arkuszu formatu A4;
• mapa przeszkód lotniskowych – ICAO Typ A – mapa opracowywana dla lotnisk, na których występują przeszkody lotnicze na ścieżce wznoszenia. Dla każdej drogi startowej wykonuje się osobną mapę. Mapa jest jednokolorowa, a jej zasięg i format uzależniony jest od położenia istotnych przeszkód lotniczych w pobliżu lotniska;

Wszystkie serie map analogowych są udostępniane w postaci rastrowej bezszwowej ciągłej (format CADRG23, MrSid).

• mapy morskie – źródło informacji niezbędnych do bezpiecznego nawigowania okrętem na oceanach, morzach i wodach przybrzeżnych. Wykorzystywane są do planowania i prowadzenia operacji morskich oraz działalności w zakresie gospodarki morskiej. Analogowe mapy morskie wydawane przez Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej (BHMW) opracowywane są zgodnie z wymogami Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej (IHO). Tworzą odrębną serię oznaczoną w godle (numerze) mapy prefiksem INT (np. INT 1288). BHMW na obszar Morza Bałtyckiego (ze wszystkimi zatokami i zalewami), cieśniny bałtyckie oraz wschodnią część Skagerraku wydało i utrzymuje 15 godeł morskich map międzynarodowych serii INT. BHMW wydaje również mapy morskie serii narodowej.

Na treść map morskich składają się stałe i pływające oznakowania nawigacyjne, izobaty, głębokości, rodzaje dna, przeszkody nawigacyjne (wraki, mielizny, kamienie itp.), granice (wód terytorialnych, stref ekonomicznych, torów wodnych, red, kotwicowisk, poligonów wojskowych, rezerwatów przyrody, stref zakazanych i niebezpiecznych), widoczne z morza obiekty na lądzie (kościoły, kominy), linia brzegowa, instalacje znajdujące się na lub w wodzie (kable, rurociągi, platformy wiertnicze, mosty, linie energetyczne) oraz informacje magnetyczne.

Przyjęto następujący podział map morskich w zależności od skali i przeznaczenia:

• mapy generalne – w skalach 1:500 000 i mniejszych, do zapoznania się z ogólnymi warunkami żeglugi na akwenie oraz do przybliżonych obliczeń nawigacyjnych podczas planowania rejsu;
• mapy brzegowe – w skalach od 1:500 000 do 1:100 000, do prowadzenia nawigacji w pobliżu brzegów w rejonach ograniczonych pod względem nawigacyjnym;
• mapy podejściowe – w skalach od 1:100 000 do 1:25 000, do prowadzenia nawigacji na podejściach do portów;
• plany – w skalach 1:25 000 i większych, do prowadzenia nawigacji podczas wejścia do portów lub pływania w wąskich przejściach.

BHMW wydaje specjalne mapy morskie w różnych skalach, drukowane do specjalnych celów wojskowych. Są to mapy działań desantowych, mapy obiektów podwodnych oraz mapy z siatką UTM.

Danuta Kaźmierczak

A. Ciołkosz-Styk, W. Ostrowski, Porównanie treści i formy graficznej polskich map topograficznych 1:50 000 w wersji cywilnej, „Polski Przegląd Kartograficzny” 2007, t. 39, nr 3; J. Pietruszka, E. Sobczyński, Wojskowe analogowe opracowania kartograficzne a potrzeby geoinformacyjne bezpieczeństwa i obronności państwa, „Polski Przegląd Kartograficzny” 2013, t. 45, nr 3; Z. Sabatowski, Charakterystyka mapy topograficznej oraz jej wykorzystanie, „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2008, nr 1 (147); M. Trochimiuk, Wojskowa ocena terenu oraz jej wsparcie geograficzne, „Obronność. Zeszyty Naukowe” 2016, nr 1 (17); W. Ostrowski, Koncepcja nowej mapy topograficznej Polski w skali 1:10 000, „Polski Przegląd Kartograficzny” 2000, t. 32, nr 3.