Media społecznościowe

(ang. social media) – rodzaj środków masowego przekazu, technologie online, dzięki którym konsumenci treści, dodając posty, stają się ich współautorami i mogą wchodzić w interakcje, współpracować, komunikować się, udostępniać informacje i wymieniać je z innymi użytkownikami serwisu.

Wyróżnia się następujące typy mediów społecznościowych:

• sieci społecznościowe (VKontakte, Facebook, My World, LinkedIn, Odnoklassniki.ru, MySpace);
• blogi (LiveJournal, Blogger, LiveInternet, Diary);
• mikroblogi (Twitter, Google Buzz, Jaiku, Qaiku, Yammer):
• strony i personalne blogi;
• forum;
• strony z informacjami zwrotnymi (Yandex Market, Otzyv.ru, Irecommend.ru);
• hosting zdjęć i wideo;
• serwisy randkowe;
• usługi geosocjalne (Foursquare, Advizzer, AlterGeo, Gowalla).

Najskuteczniejsze wśród mediów społecznościowych są sieci społecznościowe i blogi.

Pojęcie „sieci społecznościowe” wprowadzili do dyskursu naukowego badacze w połowie lat 50. XX w. Pierwotnie oznaczało ono struktury społeczne. Współcześnie ich idea jest rozwijana na zupełnie innym poziomie technicznym.

Wspólną cechą mediów społecznościowych i tradycyjnych środków masowego przekazu jest możliwość dotarcia do małej lub dużej grupy odbiorców. Zarówno post na blogu, jak i programy telewizyjne mogą pozostać nieznane szerszemu gronu odbiorców lub dotrzeć do milionów ludzi. Oba typy mediów można rozróżnić, stosując następujące kryteria:

• sposób dotarcia do odbiorców – zarówno jedne, jak i drugie media mogą działać na poziomie globalnym, ale te tradycyjne zazwyczaj wykorzystują scentralizowany sposób organizacji, produkcji i rozpowszechniania, podczas gdy te społecznościowe są z natury bardziej zdecentralizowane i rozproszone, mniej hierarchiczne;
• dostępność – środki produkcji mediów tradycyjnych są zazwyczaj rządowe i/ lub korporacyjne, a środki mediów społecznościowych – ogólnie dostępne publicznie za darmo lub w niskiej cenie;
• możliwość korzystania – media tradycyjne zazwyczaj przewidują pewne umiejętności i zdolności konieczne do ich produkcji, podczas gdy media społecznościowe teoretycznie mogą być obsługiwane przez każdego;
• pilność – opóźnienie czasowe między wyprodukowaniem i odbiorem z tradycyjnych nośników przez użytkowników może wynosić dni, tygodnie i miesiące, podczas gdy w mediach społecznościowych w informacja jest dostępna moment po publikacji;
• niezmienność – treść w mediach tradycyjnych nie może być zmieniana po jej utworzeniu (artykuł w dzienniku nie może być poprawiony, jeśli został już wydrukowany i rozpowszechniany), podczas gdy media społecznościowe mogą być stale zmieniane poprzez edycję i dodawanie komentarzy.

Powyższe kryteria nie uwzględniają multimedialności i cyfrowego charakteru kontentu w nowych mediach, ponieważ ta pierwsza istniała już w mediach tradycyjnych (np. telewizja łączy dźwięk i wideo, media drukowane łączą tekst i obrazy), druga zaś cechuje obecnie zdecydowaną większość produktów medialnych. Nie ma też jedynej klasyfikacji nowych mediów. Niewłaściwe jest zaliczanie do nich technicznych środków konsumpcji i tworzenia produktów medialnych (e-booków, aparatów cyfrowych), ich nośników (DVD, CD-ROM, mediafasady), telefonii komórkowej. W odniesieniu do nowoczesnego rynku medialnego istnieje następująca klasyfikacja nowych mediów:

• zawodowe media internetowe (publikacje online: gazety internetowe, czasopisma, witryny agencji informacyjnych, serwisy informacyjne, grupy dyskusyjne, telewizja internetowa, radio internetowe);
• gry online i światy wirtualne;
• media społecznościowe (sieci społecznościowe, blogi, hosting multimediów, encyklopedie internetowe itp.).

Media społecznościowe wyróżnia wysoki poziom zaufania ze strony publiczności. Cecha ta, wynikająca z ich natury, jest aktywnie wykorzystywana w biznesie (socjalizacja marki), polityce i administracji publicznej (prowadzenie różnych kampanii informacyjnych o szerokim zasięgu, tworzenie wirtualnych społeczności, grup fokusowych i praca z nimi, uspołecznianie online reprezentacji organów państwowych i politycznych, sił politycznych itp.).

Media społecznościowe ujawniają istotną zmianę potrzeb współczesnego społeczeństwa informacyjnego, takie jak brak komunikacji, uwagi, kryzys społeczny statusów, potrzeba bezpośredniej komunikacji, personalizacja wiadomości, możliwość szybkich połączeń w warunkach ograniczonego czasu wolnego. Oprócz dużej liczby użytkowników stale korzystających z tej usługi ważną ich cechą jest kształtowanie opinii publicznej.

Antonina Szuliak

H. Batorowska, R. Klepka, O. Wasiuta, Media jako instrument wpływu informacyjnego i manipulacji społeczeństwem, Wydawnictwo Libron, Kraków 2019; V. Crosbie, What is ‘New Media’?, RebuildingMedia.com, 27.04.2006 (dostęp 21.04.2019); R. Davis, Social Media w kampanii wyborczej. EPRS Briefing. 21. 8 pkt.; W. Gogołek, Technologie informacyjne mediów, wyd. 2, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2006; Z.V. Grigorova, H, media społecznościowe, sieci społecznościowe – hierarchia przestrzeni informacyjnej. „Technologia i technika drukowania”, 2017, nr 3 (57), s. 93-100; Я. Матчук, Соціальні медіа як комунікаційна платформа Європейського парламенту, „Домашня сторінка” 2017, no. 17; Д. Пунді, Ю. Куценко, У боротьбі за молодь: Євросоюз робить ставку на соцмедіа, DW.com, 9.02.2017 (dostęp 21.04.2019); N. Vitushko, Dystrybucja produktów informacyjnych i analitycznych bibliotek przy pomocy sieci społecznościowych. Kijów, 2013, Vyp. 35. str. 196-202; O. Wasiuta, Sieci społecznościowe jako nowe narzędzia prowadzenia wojen informacyjnych we współczesnym świecie, [w:] Refleksje o przeszłości, spojrzenie na współczesność. Monografia poświęcona Profesorowi Sergiuszowi Wasiucie z okazji 60-letniego Jubileuszu i 35-lecia pracy zawodowej, O. Wasiuta (red.), Wydawnictwo Drukarnia Styl Anna Dura, Kraków 2018; O. Wasiuta, S. Wasiuta, Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2017.