Haktywizm
połącznie hackingu i aktywizmu. Haktywiści przeprowadzają ataki w cyberprzestrzeni w imię idei. Motywowani są chęcią zmian, ideologią oraz określonymi wartościami. Ich działania mają spowodować, że atak zostanie zauważony i odbije się w mediach szerokim echem. Umiejętności i wiedza haktywistów wykorzystywane są do osiągania celów za pomocą działań takich jak modyfikacja, niszczenie danych, ataki na serwery czy podmiana treści stron internetowych na przygotowane przez haktywistów.
Haktywiści, pokonując komputerowe blokady, pozyskują informacje, do których posiadania nie są uprawnieni. Podmieniają treści na stronach internetowych oraz blokują ich funkcjonowanie. W ten sposób naruszają przepisy państwowych regulacji prawnych w imię wartości czy praw określonych grup społecznych. Tego typu działania to nowa forma protestu, który – mimo że nie odbywa się w ramach marszów ulicznych i demonstracji – jest zauważalny i często przynosi oczekiwane efekty. Działalność haktywistów jest zazwyczaj zorientowana na rozwiązywanie spraw o zasięgu globalnym, a wartości, które przyświecają tej grupie, to sprawiedliwość, wolność, godność człowieka, równość, solidarność, własność oraz budowa społeczeństwa obywatelskiego.
Rozwój haktywizmu przypada na lata 90. XX w. Po raz pierwszy terminem posłużył się w 1994 r. członek grupy Cult of the Death Cow (cDc) o pseudonimie Omega. O zjawisku zrobiło się głośno za sprawą ugrupowania Electronic Disturbance Theather, które wspierając meksykański ruch zapatystów, organizowało cyberataki na strony internetowe prezydenta Meksyku, giełd papierów wartościowych we Franfurcie i Mexico City, Pentagonu i amerykańskiego Białego Domu.
Haktywiści pochodzą z różnych środowisk i grup społecznych. W ich gronie znajdziemy twórców, ekonomistów, młodzież, ekspertów IT oraz polityków. Bardzo często haktywizm jest formą działania stosowaną przez artystów, którzy protestują przeciwko monopolom i niesprawiedliwości. W ujęciu kulturowo-cywilizacyjnym jest to aktywność polityczna i technologiczna ukierunkowana na przeciwdziałanie postępującym dehumanizacji oraz degradacji intelektualnej społeczeństwa w wymiarze globalnym.
Przedstawicielom haktywizmu bliska jest idea nieposłuszeństwa obywatelskiego – postawy, która zakłada wyższość zasad moralnych nad powszechnie obowiązującymi normami prawnymi.
Słowo „haktywizm” bardzo często wywołuje pejoratywne skojarzenia. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że hakerzy aktywiści często przyczyniają się do rozwoju i rozpowszechnienia ważnych i ciekawych inicjatyw, a także projektów, które nie mają szans realizacji bez szerszego nagłośnienia medialnego. Często korzystają z tego typu działalności organizacje pozarządowe, tzw. trzeci sektor, młodzi ludzie oraz ruchy społeczne. Haktywiści dążą do realizacji celów politycznych, społecznych czy też ekonomicznych, wykorzystując swoją wiedzę, umiejętności i przewagę technologiczną. Mimo że stanowią liczną grupę, nie działają w ramach zorganizowanych struktur.
Światowym symbolem działalności haktywistów jest grupa Anonymous, której początki sięgają 2004 r. Pierwsi haktywiści to użytkownicy forów obrazkowych, tzw. imageboardów. Anonimowi to ponadnarodowa grupa internetowych aktywistów, których działania skupiają się głównie wokół problemów związanych z wolnością słowa i zachowaniem otwartości sieci. Komunikują się oni za pośrednictwem internetu, tam też planują i organizują akcje protestacyjne. Ich symbolem jest biała maska, tzw. maska G. Fawkesa, angielskiego katolika, który w 1605 r. przeprowadził nieudany zamach na budynek brytyjskiego parlamentu. Pierwsze zorganizowane akcje Anonimowych przypadają na lata 2006–2008. Ruch stał się popularny na szeroką skalę w związku z protestem przeciwko ACTA w 2012 r.
Podsumowując, haktywizm to wolontaryjna działalność technogeeków (osóby o dużych zdolnościach technologicznych), którzy wykorzystując swoją biegłość w obszarze IT, wspierają projekty społeczne lub protestują przeciwko określonym zachowaniom i ideom.
D.E. Denning, Activism, Hacktivism, and Cyberterrorism: The Internet as a Tool for Influencing Foreign Policy, [w:] Networks and Netwars: The Future of Terror, Crime and Militancy, J. Arquilla, D. Ronfeldt (eds.), Rand, Santa Monica, CA 2001; Hacktivism – Recent Case: The Birth of Anonymous & Project Chanology, IC.AC.uk, (dostęp 22.02.2019); Haktywizm (cyberterroryzm, haking, protest obywatelski, cyberaktywizm, e-mobilizacja), M. Marczewska-Rytko (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2014; A. Kura, Zagrożenia dla bezpieczeństwa informacyjnego państwa u progu XXI wieku, Wydawnictwo Sztafeta, Stalowa Wola 2016; A. Warchoł, Wpływ cyberprzestrzeni na bezpieczeństwo państwa na początku XXI wieku,praca doktorska, Kraków 2017.