System oświaty publicznej a bezpieczeństwo informacyjne
System oświaty publicznej jest nadzorowaną przez władze państwowe strukturą mającą głównie na celu realizację prawa do nauki. Za jego pośrednictwem władze państwa pośrednio wpływają na postawy i zachowania młodych obywateli. Zdaniem P. Bączka edukacja dzieci i młodzieży zajmuje pierwsze miejsce wśród kategorii informacji niezbędnych w obszarze społecznym każdemu systemowi społeczno-ekonomicznemu. Jak słusznie zauważył W. Kitler, w pojęciu bezpieczeństwa informacyjnego powinny się także mieścić
elementy związane z zabezpieczeniem przed szkodliwym dla jednostek, małych grup społecznych i wielkich społeczności oddziaływaniem informacji, przyjmującym m.in. postać uzależnień od Internetu, kryzysu wartości (moralnych, (…), politycznych, kulturowych) i tożsamości (kulturowej i państwowej), kryzysu moralności publicznej [wywołanej] działaniami dezinformacyjnymi i propagandowymi podmiotów państwowych i pozapaństwowych.
Do tego można doliczyć występujące coraz silniej wśród młodego pokolenia tendencje do internacjonalizacji życia społecznego, indywidualizacji zachowań; przy utrzymaniu jego podatności na manipulację informacją, dezinformację i nasiloną propagandę. W niektórych wypadkach skutkuje ono zagubieniem objawiającym się np. działaniami dysfunkcyjnymi. Równocześnie zmniejszyło się znaczenie międzypokoleniowej komunikacji m.in. jako źródła informacji dla młodych.
System oświaty publicznej nie należy oczywiście do podstawowych instrumentów polityki informacyjnej państwa. Niemniej jednak z punktu widzenia bezpieczeństwa wykorzystuje on informacje jako cenne narzędzie. Dzięki nim szkoły mają wpływać na młode pokolenie, tak by podnosić poziom bezpieczeństwa w społeczeństwie i w państwie; zwiększyć prawdopodobieństwo wyposażenia przyszłych obywateli w odpowiednią wiedzę i umiejętności pozwalające samodzielnie żyć i rozwijać się w społeczeństwie informacyjnym. Ma im to m.in. ułatwić postępowanie z informacjami, z którymi będą mieli kontakt jako ludzie dorośli.
Odpowiednie wykorzystanie informacji ma ułatwić nauczycielom propagowanie wśród młodego pokolenia postaw innowacyjnych i wskazywać zagrożenia, a ich odpowiedni dobór – przekonywać uczniów do wspólnych dla większości obywateli wartości i zasobu wiedzy. Ma to sprzyjać dobrej wymianie informacji między jednostkami i grupami społecznymi w coraz bardziej zróżnicowanym społeczeństwie.
Wyzyskując m.in. dane nauczyciele mają zaznajomić uczniów z mechanizmami i procesami, z którymi przyszli obywatele będą mieli do czynienia w dorosłym życiu.
Dzięki odpowiedniemu doborowi informacji system oświaty publicznej ma oddziaływać, propagować porządek uznawany za właściwy przez rządzących (np. demokratyczny). System oświaty publicznej stwarza także pokusę dla rządzących, którzy mogą dążyć do uwypuklania wśród informacji prezentowanych w szkołach danych na temat światopoglądu wyznawanego przez ich ugrupowanie polityczne oraz do kreowania jego pozytywnego obrazu. Odpowiedni dobór informacji przekazywany z systemu oświaty publicznej może także bardziej uwiarygadniać władzę wśród obywateli.
Skala wpływu systemu oświaty publicznej na efektywność polityki informacyjnej państwa i na kształtowanie postaw obywateli wobec informacji w poszczególnych krajach jest różna i często trudna do jednoznacznej obiektywnej oceny. Z jednej strony istnieją ograniczenia kadrowe, finansowe, lokalowe wynikające z ograniczonych możliwości państwa; z drugiej zaś widoczny jest wzrost roli mediów, których przekaz jest często odmienny od tego, który chciałyby widzieć władze państwowe. Do tego trzeba doliczyć m.in. uwarunkowania i nawyki kulturowe starszych pokoleń także decydujące o ograniczonym wpływie systemu oświaty publicznej na bezpieczeństwo informacyjne młodych obywateli.
W. Babik, Postprawda i nieprawda zagrożeniem dla środowiska informacyjnego człowieka w XXI wieku, [w:] Informacja – dobro publiczne czy prywatne? Od nadmiaru do umiaru, A. Czerwiński, A. Jańdziak, M. Krzesaj (red.), Uniwersytet Opolski, Opole 2017; H. Batorowska, Wybrane problemy kultury bezpieczeństwa, kultury informacyjnej i bezpieczeństwa informacyjnego w refleksji nad funkcjonowaniem człowieka w świecie informacji, [w:] Kultura informacyjna w ujęciu interdyscyplinarnym. Teoria i praktyka. Tom 2, H. Batorowska, Z. Kwiasowski (red.), Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Kraków 2016; H. Batorowska, Zanik umiejętności dostrzegania problemu w ujęciu całościowym i w interdyscyplinarnej refleksji, [w:] Kultura informacyjna w ujęciu interdyscyplinarnym. Teoria i praktyka, H. Batorowska (red.), Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Kraków 2015; P. Bączek, Zagrożenia informacyjne a bezpieczeństwo Państwa Polskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006; K. Czaja, Nauczycielski model kompetencji – odpowiedź na współczesne wyzwania, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” 2016, nr 2 (109); M. Kisilowska, Przestrzeń informacyjna jako termin informatologiczny, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2011, nr 2 (98); W. Kitler, Pojęcie i zakres bezpieczeństwa informacyjnego państwa, ustalenia systemowe i definicyjne, [w:] Bezpieczeństwo informacyjne. Aspekty prawno-administracyjne, W. Kitler, J. Taczkowska-Olszewska (red.), Towarzystwo Wiedzy Obronnej, Warszawa 2017; M. Leszczyński, Polityka informacyjna, zagrożenia społeczne, bezpieczeństwo, [w:] Informacyjne uwarunkowania współczesnego bezpieczeństwa, M. Kubiak, R. Białoskórski (red.), Siedlce–Warszawa 2016; G. Mazurkiewicz, Odpowiedzialne zarządzanie szkołą, „Zarządzanie Publiczne Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2009, nr 2 (6); J. Oleński, Społeczne bezpieczeństwo informacyjne podstawą demokratycznego państwa, „Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowej” 2015, nr 36.