Metody przeciwdziałania technologiom manipulacyjnym w sieciach społecznościowych

wraz z nowoczesnym trendem rozwoju technologii informacyjnych pojawia się coraz więcej sposobów manipulacji. Istnieje wiele narzędzi i różnych platform, ale sieci społecznościowe stały się głównym przyczółkiem takich działań.

Istnieje wiele technologii manipulowania, lecz niewiele jest metod przeciwdziałania im w sieciach społecznościowych. To ostatnie jest skuteczne tylko w wyniku zastosowania zintegrowanego podejścia. Wśród metod należy wymienić następujące:

• opracowanie i przyjęcie ustaw, które ograniczą manipulacje w sieciach społecznościowych;
• kształtowanie negatywnego stosunku do zastosowania technologii manipulacyjnych u ludności;
• umiejętność korzystania z mediów i krytyczne podejście do informacji;
• opracowanie rozwiązań technologicznych, które pozwolą zmniejszyć poziom manipulacji użytkowników sieci społecznościowych;
• rozszerzenie i poprawa koordynacji w celu monitorowania bieżącej sytuacji w sieciach społecznościowych i prognozowania kierunków, sposobów, form i metod dalszego oddziaływania manipulacyjnego;
• wykorzystanie doświadczeń innych krajów w przeciwdziałaniu technologiom manipulacyjnym w sieciach społecznościowych;
• wzmocnienie działań informacyjnych organów władz państwowych i organów samorządu lokalnego we wszystkich sieciach społecznościowych, zwiększenie poziomu otwartości i dostępności informacji;
• wprowadzenie doświadczenia uczestnictwa w sieciach społecznościowych działaczy politycznych i publicznych, urzędników państwowych, przedstawicielstw ministerstw i departamentów;
• monitorowanie i wyjaśnianie faktów dotyczących naruszeń w sieciach społecznych praw i interesów obywateli, w szczególności dotyczących sprzeniewierzania ich danych osobowych, naruszenia prywatności i odpowiedzialności za to.

Złożoność metod przeciwdziałania technologiom manipulacyjnym w sieciach społecznościowych przewiduje ich rozumienie i aplikację przez użytkowników. Jedną z technik manipulacji są tzw. boty społeczne – specjalne programy przeznaczone do imitacji zachowania ludzi w sieciach tego typu. Cel tych programów może być różny, ale najczęściej są one wykorzystywane przez cyberprzestępców.

Aby zabezpieczyć się przed atakami botów, należy zwracać szczególną uwagę na następujące sytuacje.

• Konto zostało utworzone niedawno, ale aktywnie publikuje bezsensowne zdjęcia, linki i nagrania.
• Konto zostało utworzone niedawno, jest prowadzone przez nieznaną osobę, ale ma już dużo znajomych ze stronami, które są prawie identyczne z tym profilem.
• Konto zostało zarejestrowane niedawno, ale nie zawiera żadnej informacji ani zdjęć, jednak aktywnie komunikuje się z innymi użytkownikami i grupami.
• Posiadacz konta nigdy nie odpowiada na komentarze pod własnymi wpisami. Najczęściej są to boty z witryn internetowych. Można je łatwo zidentyfikować, próbując nawiązać z nimi zwykły dialog.
• Konto zostało utworzone dawno temu, ale było nieaktywne, po czym nagle zaczęło publikować dziesiątki wpisów dziennie. Najczęściej dzieje się tak, jeśli konto zostało zhakowane.

Aby nie stać się ofiarą manipulacji w sieciach społecznościowych, należy przestrzegać następujących zaleceń i metod przeciwdziałania technologiom manipulacyjnym:

• Nie należy ufać informacjom pochodzącym z nieznanego źródła.
• Należy analizować i porównywać różne punkty widzenia.
• Należy organizować sobie przerwy – opuszczać sieci społecznościowe, aby nie przestawać myśleć samodzielnie.
• Nie angażować się w bezsensowne dyskusje z prowokatorami.

Ważne znaczenie przeciwdziałania technologiom manipulacyjnym w sieciach społecznościowych mają następujące metody ochrony:

• Podczas rejestracji w sieci społecznościowej należy zwrócić uwagę na środki kontroli bezpieczeństwa profilu.
• Nie warto jednocześnie rejestrować się w wielu sieciach społecznościowych ze względu na ilość informacji, które muszą zostać przetworzone, kontrolę informacji, trudność w zarządzaniu danymi uwierzytelniającymi. Należy utworzyć różne skrzynki dla każdej sieci społecznościowej.
• Podczas wypełniania profilu szczególną uwagę należy zwrócić na ustawienia prywatności.

Chociaż w sieciach społecznościowych znajduje się wiele przydatnych informacji, warto traktować je krytycznie i sprawdzać. Nie należy udostępniać swoich danych osobowych ani otwierać nieznanych linków, ponieważ mogą to być spam i odsyłacze phishingowe. Przed otwarciem należy użyć programu antywirusowego.

Wszystkie powyższe działania mają na celu poprawę kultury zachowań użytkowników w sieci społecznościowej. Istnieją też asystenci cyfrowi – programy, które pomagają i ostrzegają przed możliwymi zagrożeniami.

Svetlana Havrylyuk

P. Марутян, Соціальні мережі, як виклик національній безпеці, DSAua.org, 15.03.2012 (dostęp 18.04.2019); В.І. Попик, В.М. Горовий, О.С. Онищенко та ін., Проблеми суспільної безпеки в процесі розвитку соціальних мереж, Національна академія наук України–Національна бібліотека України імені В.І. Вернадського, Київ 2015; Г.Г. Почепцов, Информация и дезинформация, Ника-Центр, Київ 2001; Д. Снопченко, Безпека в соціальних мережах – етика поведінки в інтернеті, MS.detector.media, 18.11.2013 (dostęp 18.04.2019); tenże, Безопасность в соцсетях: этика поведения в интернете. Как избежать атак на вашу виртуальную личность, Cripo.com.ua, 21.11.2013 (dostęp 18.04.2019); O. Wasiuta, Sieci społecznościowe jako nowe narzędzia prowadzenia wojen informacyjnych we współczesnym świecie, [w:] Refleksje o przeszłości, spojrzenie na współczesność. Monografia poświęcona Profesorowi Sergiuszowi Wasiucie z okazji 60-letniego Jubileuszu i 35-lecia pracy zawodowej, O. Wasiuta (red.), Wydawnictwo Drukarnia Styl Anna Dura, Kraków 2018; O. Wasiuta, S. Wasiuta, Medialna manipulacja informacją w wojnie hybrydowej Rosji przeciwko Ukrainie, [w:] Medialne obrazy świata. Wybrane problemy społeczno-polityczne w mediach, R. Klepka (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2018; ciż, Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2017.