Informacyjne operacje specjalne Kremla przeciwko Ukrainie

Raport Narodowego Instytutu Studiów Strategicznych W drugą rocznicę agresji Rosji na Ukrainę (20 lutego 2016 r.) stwierdza, że od 2008 r. Kreml rozpoczął działania agitacyjne na rzecz agresji na Ukrainę. W prasie, telewizji i internecie prowadzono kampanie propagandowe i operacje informacyjne.

Eksperci wojskowi z wielu wiodących krajów świata, głównie ze Stanów Zjednoczonych, coraz częściej wprowadzają termin „operacja informacyjna”. Uważają jeza zbiór ataków informacyjnych, działań i uderzeń skoordynowanych i powiązanych ze sobą według celów, zadań, przedmiotów oddziaływania i czasu, które są przeprowadzane jednocześnie w wybranej sferze życia państwa. W czasie pokoju celem operacji informacyjnych może być wpływanie na moralny i psychologiczny stan najwyższego kierownictwa państwa wroga i pewnych grup społecznych ludności, aby skłonić je do podejmowania decyzji i działań we właściwym kierunku. W czasie wojny celem operacji informacyjnych są dezorganizacja systemu administracji publicznej i systemów kontroli wojsk i broni, zniszczenie infrastruktury informacyjnej wroga, uzyskanie nad nim przewagi informacyjnej oraz stworzenie korzystnych warunków w przestrzeni informacyjnej dla działań swoich wojsk, a także zapewnienie ochrony własnej infrastruktury informacyjnej i innych elementów środowiska informacyjnego. Cele Kremla w informacyjnych operacjach specjalistycznych przeciwko Ukrainie zostały dogłębnie przeanalizowane w monografii O. i S. Wasiuty Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie.

Zespół ekspertów Ministerstwa Polityki Informacyjnej Ukrainy przeanalizował operacje informacyjne przeciwko Ukrainie przeprowadzone przez Federację Rosyjską w latach 2014–2018. Usystematyzowano je w kilka głównych grup:

• Kieszonkowy ISIS: „Obozy ISIS działają na Ukrainie”, „Dżihadyści ISIS stacjonowali na Ukrainie”, „Ukraina i 500 dżihadystów”, „ISIS dostarcza ropę na Ukrainę”, „Prześladowania Tatarów krymskich i Hizb at-Tahrir jako zwolenników ISIS”, „Powiązania Batalionów Ochotniczych i Armii Ukraińskiej z ISIS”, „Fałszywe informacje o Batalionie Dudajewa, ISIS okupanta Basurina, ISIS i »Prawy Sektor«”, „Fałszywe informacje o ochotnikach batalionu »Azow«”, „Armia ukraińska po stronie ISIS?”, „Ukraina dostarcza broń ISIS”, „Ukraińcy dostarczają broń chemiczną bojownikom w Syrii”, „Ukraina dostarcza do ISIS tony broni”, „Ukraina dostarcza terrorystom przeciwlotniczy zestaw rakietowy «Peczora»”, „Ukraina sprzedaje do ISIS chińskie przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe”, „Ukraina celem ataków terrorystycznych z ISIS”, „Dżihad przeciwko „Ligi Mistrzów”.
• Zbrodnie Sił Zbrojnych Ukainy i porozumienia mińskie: „Siły Zbrojne Ukainy, Gwardia Narodowa i wolontariusze »niszczą« ludność Donbasu”, „Ostrzały „cywilów Donbasu przez ukraińskich »karacieli”, „Siły Zbrojne Ukrainy ostrzałują »ludową milicję donbasu« pociskami z propagandą, „Karaciele” z Sił Zbrojnych Ukainy: ukrzyżowany chłopiec i inne fantazje rosyjskiej propagandy”, „Ukraińscy ochotnicy – szaberzy, gwałciciele i mordercy”, „Ludobójstwo ludności Donbasu”, „Fałszywe zdjęcia ze strefy ATO”, „Ukraina zakłóca realizację porozumień mińskich”, „Zachodni przywódcy i obserwatorzy oskarżają Ukrainę o naruszenie porozumień mińskich”, „OBWE ignoruje ostrzały strony ukraińskiej”, „Siły Zbrojne przygotowują się do szturmu na Donieck”.
• Lot MH-17: od Carlosa do rosyjskiego „buka”: „Dyspozytor Carlos i jego samoloty myśliwskie”, „Dyspozytor Carlos” oskarża Ukrainę”, „Siły ukraińskie chciały zestrzelić samolot Putina”, „Ukraińcy zniszczyli samolot wypełniony trupami”, „Malezyjski samolot został zniszczony przez CAW (CIA)”, „Malezyjski Boeing zestrzelił myśliwiec Su-25. Sprawa Voloshina”, „Kremlowski fałszywy świadek”, „Ukraiński »Buk«”, „Buk był ukraiński?”, „Fałszywe wiadomości „Ałmaz-Antiej”, „Ukraina jest wspólnikiem morderstwa”, „Ukraina nie zamknęła przestrzeni powietrznej”.
• Niewidzialne jednostki państw zachodnich na Ukrainie: „Ukraina: de facto na pierwszej linii obrony wojsk NATO”, „Oddziały NATO uczestniczą w konflikcie w Donbasie”, „Straty wojsk państw zachodnich w Donbasie”, „Ukraina to poligon doświadczalny dla broni NATO”, „Prywatne kompanie wojskowe w ATO”, „Amerykańscy najemnicy z Blackwater i Greystone”, „Niewidzialna wojna polskich najemników w Donbasie”.
• Walka z UE: „Ukraina nie potrzebuje układu o stowarzyszeniu”, „UE zmusi Ukrainę do przyjęcia migrantów”, „UE zastąpi ukraińskie artykuły i zniszczy produkcję”, „Europejczycy nie przyznają/ anulują ruch bezwizowy”, „Holandia przeciwko stowarzyszeniu”, „Europejczycy przeciwko liberalizacji bezwizowej”, „Bezwizowy wjazd: choroby i niewolnictwo seksualne”, „Mieszkańcy okupowanych terenów nie będą mogli korzystać z systemu bezwizowego”, „Ukraina nigdy nie zostanie pełnoprawnym członkiem UE”, „Zagrożenie ukraińskich migrantów”, „Ukraiński przemysł traci największy rynek zbytu”.
• Krymska wojna informacyjna: „146% poparcia dla przystąpienia Krymu do Rosji”, „Jednomyślność głosowania w sprawie przystąpienia Krymu”, „Fałszywe wiadomości o lojalności ze strony Tatarów krymskich”, „Tajemniczy kongres ukraińskich diaspor”, „Krym nigdy nie wróci do składu Ukrainy”, „Krym nigdy nie był ukraiński?”, „Ukraina pogodziła się z utratą Krymu”, „Społeczność międzynarodowa nie jest zainteresowana powrotem Krymu Ukrainie”, „Społeczność międzynarodowa” uznaje Krym jako rosyjski”, „Oficjalni delegaci” z innych krajów, którzy odwiedzili Krym”, „Finowie i krymski bezwiz”, „Krym” i „ukraićscy turyści”.
• W poszukiwaniu ukraińskiej broni: „Ukraina dostarcza broń przeciwnikom UE i USA”, „Rosja jest pierwszym importerem ukraińskiej broni”, „Ukraina i północnokoreańskie silniki”, „Ukraińska broń w Syrii”, „Nielegalny handel z Afryką”, „Wadliwa ukraińska broń” „Tajlandia redykuje zamówienia ukraińskich czołgów „Opłot”, „Indonezja i Irak nie potrzebują ukraińskiego BTR-4”, „Chorwacja, Ukraina i wadliwe MiG-21”, „USA używa Ukrainy i jej broni, aby przeciwdziałać Rosji”, „Amerykańska broń na pierwszej linii obrony”, „Kreml kontra Javelin”.
• Międzynarodowe sądy i kłamstwo Kremla: „Rosja nie jest sponsorem terroryzmu?”, „Wojna na Donbasie nie jest „konfliktem obywatelskim”, „Bojownicy znaleźli broń w kopalniach”, „Ukraina narusza porozumienia mińskie”, „Ukraina jest sponsorem terroryzmu?”, Krymnasz lub na terytorium półwyspu nie ma prześladowań”, „Rosja nie dyskryminuje Tatarów krymskich?”, „Ukraińscy inwestorzy zlegalizowali aneksję Krymu”, „Gazprom zrywalizował „Naftogaz”, „Europejczycy nie potrzebują ukraińskiego systemu transportu gazu”, „Fałszywe zwycięstwo Gazpromu”.
• Ukraina jest państwem upadłym („failed state”): „Ukraina jest zależnym państwem, które rozpada się na części”, „Ukraina znajduje się pod zewnętrzną kontrolą Zachodu”, „Ukraina na skraju upadku i zdradzona przez zachodnich sojuszników”, „Ukraina nie może zapewnić ludności podstawowych artykułów”, „Ukraińska gospodarka nie przetrwa bez stosunków handlowych z Rosją”, „Ukraińska gospodarka jest w stagnacji i załamaniu”, „Ludność głoduje, zamarza, umiera i ucieka z Ukrainy”, „Drugi Czarnobyl w Ukrainie przez amerykańskie paliwo jądrowe”, „Ukraina to kraj majdanów i szalejących radykałów”, „Ukraina to kraj niestabilności i rewolucji”, „Po »euromajdanie« Ukraina stała się poligonem doświadczalnym dla nacjonalizmu i radykalnych ruchów”.

Eugenia Tychomyrowa

Д.Ю. Золотухін, Біла книга спеціальних інформаційних операцій проти України 2014–2018, Мега-прес груп, Київ 2018; До другої річниці агресії Росії проти України (20 лютого 2016 року). Національний інститут стратегічних досліджень, НІСД, Київ 2016; Гусаров, Сили інформаційних операцій Росії: яким має бути відповідь України?, 7.10.2014, Ridna.ua (dostęp 22.04.2019); О. Левченко, Форми ведення інформаційної боротьби: практичний підхід до понятійного апарату, „Наука і оборона” 2013, no. 3; O. Wasiuta, S. Wasiuta, Medialna manipulacja informacją w wojnie hybrydowej Rosji przeciwko Ukrainie, [w:] Medialne obrazy świata. Wybrane problemy społeczno-polityczne w mediach, R. Klepka (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, Kraków 2018; O. Wasiuta, Military and Non-Military Methods in Russia’s Hybrid War Against Ukraine, [w:] Hybrid Warfare in Ukraine: Outcomes and Recommendations for Europe and the World: Articles Presented at the International Conference „Hybrid Warfare in Ukraine – Outcomes and Recommendations for Europe and the World” held in Piotrkow Trybunalski (Poland) on 23 and 24 November 2016 under the Defence Education Enhancement Programme, B. Pacek (ed.), Defence Education Enhancement Programme (DEEP), [b.m.] 2018; O. Wasiuta, S. Wasiuta, Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2017.